Don kishot
New member
Bizim toplumumuzdaki mangal sevgisini öbür ülkelerde bulmak pek kolay değil, çabucak her insanın sevdiği bir aktivite. Piknikte, balkonda, tarlada, her yerde yapabiliriz.
Peki diyelim ki bir gün uzaya gittik ve uzayda canımız mangal çekti, dedik ki mümkünse bir mangal yapalım. Bunu nitekim yapabilir miyiz? Başka gezegenlerin ve uyduların şartları hakkındaki detaylarımize dayanarak bakalım bu uçuk fikir ne kadar mümkünmüş! Konu her ne kadar absürt görünse de emin olun fazlaca şey öğreneceksiniz.
Önce uzay araçlarına bakalım: Uzay araçlarında “açık ateş yakılamaz” kuralı vardır.
NASA astronotları uzayda açık ateş yakıp yemek pişiremezler, yalnızca gerekli durumlarda kaynak araçlarından çıkan kadar ateş görürler. Bunun sebebi de uzay aracında yangın çıkması riskidir. Uzay itfaiyesi diye bir şey olmadığı için milyar dolarlık istasyonları ya da milyonlarca dolarlık araçları kimse riske atmaz.
Sonuç: Mangal yakılamaz.
bu biçimde uzay boşluğunda bir biçimde mangal yakmaya karar verdiğimizi düşünelim.
Bu durumda birinci yapmamız gereken şey ortam sıcaklığına bakmak ollacaktır. Gezegenimizin atmosferinin biraz haricindeysanız Güneş’e olan pozisyonunuz büyük kıymet taşır. Çünkü Güneş’in pozisyonuna bakılırsa sıcaklık 120 derece de olabilir -100 derece de. Mangal kömürü 230-350 santigrat derece içinde yanar yani kömürü ısı manasında tutuşturma bahtımız vardır. Öte yandan, bulunduğumuz yerde oksijen olmayacağı için bu yanma ateş çıkaracak biçimde olmaz. Yani ortada ısı yayan fakat ateşi olmayan bir kömür var.
Ek olarak uzayda ısı yayılımı gezegenimizdeki üzere dokunma ya da akışkanlık yoluyla olmaz, ışınım yoluyla olur. Bu da kömürün yarısı ısınırken yarısının soğuk kalmasına niye olabilir. Uzaya götürdüğümüz etimiz de bu tesire maruz kaldığı anda bozulacaktır. Ateş olmadan bozuk etle mangal da olmayacaktır.
Sonuç: Mangal yakılamaz.
bu biçimde biz de diğer gezegenlere gideriz!
GORA gezegenine gittiysek sucuk ağacından sucukları kesip yakalım çabucak mangalı, sorun değil de pratikte durum o denli olmuyor. Bir kez, daha anca gide gide Ay’a ayak basabildik, onda da mangal yakılacak kadar uzun kalmadık. Bakalım civar gezegenlerde ve gök cisimlerinde şöyleki el değmemiş, mangallık hoş bir yer var mı?
Ay: Yolu da biliyoruz hem, gitmişliğimiz var.
Gezegenimizin uydusunun o denli pek bir atmosferi yok, uydunun atmosferi bizim atmosferimizden 1 milyar kat daha ince durumda. Kaldı ki Ay atmosferinde en epey karşılaştığımız gaz çeşidi argon. Argon bir soy gazdır, o denli yansımaya girmez. İkinci en çok görülen gaz olan helyumu yakmayı deneyebiliriz fakat o da daha çok harlama halinde ve kısa müddetli olacaktır. İnce atmosferde oksijen ya da öbür yanıcı gaz denk gelecekmiş, sıcaklık ülkü olacakmış derken mangal işi bir daha palavra oluyor.
Sonuç: Mangal yakılamaz.
Gelelim bir daha sonraki durağımız olan Mars’a:
Birtakım uzay ajanslarının maksadında yer alan kızıl gezegenin atmosferine baktığımızda karşımızda değişik bir durumla karşılaşıyoruz, gezegenin atmosferi %96 oranında karbondioksitten oluşuyor. Bu durumda yere çok yakın bir alkali çözeltisi üzerinde ateş yakmamız gerekir. Çözeltide karbonu tutup oksijeni ayırdığımız bu biçimde bir sistem kurmak mümkün.
Çıkan oksijenle ateş yakabiliriz fakat fazlaca ağır bir ateş olmaz ve fazlaca uzun mühlet yanmaz. Uzun pişen etleri pişiremesek de tavuk ya da köfte yapabiliriz üzere duruyor. Bu arada Güneş goren bir zamanda mangal yakılması gerekir, aksi takdirde fazla soğuk olacağından yanma sıcaklığına ulaşmak güç olabilir.
Sonuç: Yanar lakin yalnızca belirli kaidelerde kısa müddet.
Venüs: Mangala gerek kalmayan gezegen.
Venüs atmosferine girer girmez et de kömür de yanacaktır çünkü en sıcak gezegen olan Venüs’te hava sıcaklığı ortalama 400 derecedir. Çoğunluğu karbondioksitten oluşan atmosfer pek ağırdır, gezegenimizdekinden 93 kat yüksek basınç kömürü de eti de ezecektir. Kaldı ki gezegen atmosferi sülfirik asitle doludur.
Sonuç: Yakmamıza gerek kalmaz da yenmez o.
Merkür: Güneş’in çabucak yanı başında mangal.
Sıcaklıkların 457 ile -172 derece içinde değiştiği Merkür’e mangal yapmaya gitsek de saatte 50 derece oynayan hava sıcaklığı, atmosferinin daima incelmesi işi zorlaştırabilir. Yoksa Merkür atmosferinde oksijen bulunur, yavaşça gazlar uzaya savrulurken orta yükteki gazlar kalır.
Sonuç: Çok kısa mühlet de olsa mangal yakılabilir fakat fazlaca fazla yanmaz, epey verimli de yanmaz. O etten de hayır gelmez.
Jüpiter, Neptün, Uranüs, Satürn: Mangalı nereye koyacaklar?
Bu gezegenler gaz devi oldukları için evvela mangalı koyacak, çizgili pijama giyip karpuz desenli topla oynayabilecek yer yok. O denli savrula savrula mangal yapmak pek mümkün değil. Gezegenler pek soğuk; -100, -200 dereceler bu gezegenler için olağan.
Satürn’ün en büyük uydusu Titan: Thanos gelmeden bir mangal yakar mıyız?
Güneş sisteminde yüzeyinde kararlı biçimde sıvı olduğu bilinen gezegenin atmosfer basıncı da Dünya’ya yakın. Atmosferinde bol bol azot bulunan Titan, metan gazından göllere ve denizlere sahip olduğu düşünülen bir uydu. Hatta uydu yüzeyinde bakterilerin yaşıyor olma ihtimali bile var.
Öte yandan Titan’ın atmosferi yoğun biçimde azottan oluşur. Bu da ateş yakmak için gerekli oksijeni bulamayacağımız manasına gelir. Azot da yanıcı bir gaz değildir. Metan denizleri olan bir uydunun atmosferinin yanıcı olmaması da isabet olmuştur, yoksa mangal yakacağız diye bütün uyduyu yakabilirdik.
Sonuç: Mangal yakılamaz.
Jüpiter’in yörüngesinde bulunan dört Galilei uydusunun en küçüğü Europa:
Bu küçük uydunun atmosferi yok, yüzeyi en sıcak haliyle -100 derece, donmuş kabuğu altında bir okyanus olması mümkün olsa da kesin bir bilgimiz yok. Mangal açısından bakarsak atmosfer yok, sıcaklık epeyce düşük, haliyle burada da mangal yapamadık.
Sonuç: Mangal yapılamaz.
Yani mangal için bir daha en düzgün yer bizim kendi gezegenimiz, uzayda ya da öteki bir gezegende bunu yapmamız pek mümkün gözükmüyor. En azından alıştığımız formuyla bir mangal için Dünya haricinde bir ihitmalimiz var üzere durmuyor.
Peki diyelim ki bir gün uzaya gittik ve uzayda canımız mangal çekti, dedik ki mümkünse bir mangal yapalım. Bunu nitekim yapabilir miyiz? Başka gezegenlerin ve uyduların şartları hakkındaki detaylarımize dayanarak bakalım bu uçuk fikir ne kadar mümkünmüş! Konu her ne kadar absürt görünse de emin olun fazlaca şey öğreneceksiniz.
Önce uzay araçlarına bakalım: Uzay araçlarında “açık ateş yakılamaz” kuralı vardır.
NASA astronotları uzayda açık ateş yakıp yemek pişiremezler, yalnızca gerekli durumlarda kaynak araçlarından çıkan kadar ateş görürler. Bunun sebebi de uzay aracında yangın çıkması riskidir. Uzay itfaiyesi diye bir şey olmadığı için milyar dolarlık istasyonları ya da milyonlarca dolarlık araçları kimse riske atmaz.
Sonuç: Mangal yakılamaz.
bu biçimde uzay boşluğunda bir biçimde mangal yakmaya karar verdiğimizi düşünelim.
Bu durumda birinci yapmamız gereken şey ortam sıcaklığına bakmak ollacaktır. Gezegenimizin atmosferinin biraz haricindeysanız Güneş’e olan pozisyonunuz büyük kıymet taşır. Çünkü Güneş’in pozisyonuna bakılırsa sıcaklık 120 derece de olabilir -100 derece de. Mangal kömürü 230-350 santigrat derece içinde yanar yani kömürü ısı manasında tutuşturma bahtımız vardır. Öte yandan, bulunduğumuz yerde oksijen olmayacağı için bu yanma ateş çıkaracak biçimde olmaz. Yani ortada ısı yayan fakat ateşi olmayan bir kömür var.
Ek olarak uzayda ısı yayılımı gezegenimizdeki üzere dokunma ya da akışkanlık yoluyla olmaz, ışınım yoluyla olur. Bu da kömürün yarısı ısınırken yarısının soğuk kalmasına niye olabilir. Uzaya götürdüğümüz etimiz de bu tesire maruz kaldığı anda bozulacaktır. Ateş olmadan bozuk etle mangal da olmayacaktır.
Sonuç: Mangal yakılamaz.
bu biçimde biz de diğer gezegenlere gideriz!
GORA gezegenine gittiysek sucuk ağacından sucukları kesip yakalım çabucak mangalı, sorun değil de pratikte durum o denli olmuyor. Bir kez, daha anca gide gide Ay’a ayak basabildik, onda da mangal yakılacak kadar uzun kalmadık. Bakalım civar gezegenlerde ve gök cisimlerinde şöyleki el değmemiş, mangallık hoş bir yer var mı?
Ay: Yolu da biliyoruz hem, gitmişliğimiz var.
Gezegenimizin uydusunun o denli pek bir atmosferi yok, uydunun atmosferi bizim atmosferimizden 1 milyar kat daha ince durumda. Kaldı ki Ay atmosferinde en epey karşılaştığımız gaz çeşidi argon. Argon bir soy gazdır, o denli yansımaya girmez. İkinci en çok görülen gaz olan helyumu yakmayı deneyebiliriz fakat o da daha çok harlama halinde ve kısa müddetli olacaktır. İnce atmosferde oksijen ya da öbür yanıcı gaz denk gelecekmiş, sıcaklık ülkü olacakmış derken mangal işi bir daha palavra oluyor.
Sonuç: Mangal yakılamaz.
Gelelim bir daha sonraki durağımız olan Mars’a:
Birtakım uzay ajanslarının maksadında yer alan kızıl gezegenin atmosferine baktığımızda karşımızda değişik bir durumla karşılaşıyoruz, gezegenin atmosferi %96 oranında karbondioksitten oluşuyor. Bu durumda yere çok yakın bir alkali çözeltisi üzerinde ateş yakmamız gerekir. Çözeltide karbonu tutup oksijeni ayırdığımız bu biçimde bir sistem kurmak mümkün.
Çıkan oksijenle ateş yakabiliriz fakat fazlaca ağır bir ateş olmaz ve fazlaca uzun mühlet yanmaz. Uzun pişen etleri pişiremesek de tavuk ya da köfte yapabiliriz üzere duruyor. Bu arada Güneş goren bir zamanda mangal yakılması gerekir, aksi takdirde fazla soğuk olacağından yanma sıcaklığına ulaşmak güç olabilir.
Sonuç: Yanar lakin yalnızca belirli kaidelerde kısa müddet.
Venüs: Mangala gerek kalmayan gezegen.
Venüs atmosferine girer girmez et de kömür de yanacaktır çünkü en sıcak gezegen olan Venüs’te hava sıcaklığı ortalama 400 derecedir. Çoğunluğu karbondioksitten oluşan atmosfer pek ağırdır, gezegenimizdekinden 93 kat yüksek basınç kömürü de eti de ezecektir. Kaldı ki gezegen atmosferi sülfirik asitle doludur.
Sonuç: Yakmamıza gerek kalmaz da yenmez o.
Merkür: Güneş’in çabucak yanı başında mangal.
Sıcaklıkların 457 ile -172 derece içinde değiştiği Merkür’e mangal yapmaya gitsek de saatte 50 derece oynayan hava sıcaklığı, atmosferinin daima incelmesi işi zorlaştırabilir. Yoksa Merkür atmosferinde oksijen bulunur, yavaşça gazlar uzaya savrulurken orta yükteki gazlar kalır.
Sonuç: Çok kısa mühlet de olsa mangal yakılabilir fakat fazlaca fazla yanmaz, epey verimli de yanmaz. O etten de hayır gelmez.
Jüpiter, Neptün, Uranüs, Satürn: Mangalı nereye koyacaklar?
Bu gezegenler gaz devi oldukları için evvela mangalı koyacak, çizgili pijama giyip karpuz desenli topla oynayabilecek yer yok. O denli savrula savrula mangal yapmak pek mümkün değil. Gezegenler pek soğuk; -100, -200 dereceler bu gezegenler için olağan.
Satürn’ün en büyük uydusu Titan: Thanos gelmeden bir mangal yakar mıyız?
Güneş sisteminde yüzeyinde kararlı biçimde sıvı olduğu bilinen gezegenin atmosfer basıncı da Dünya’ya yakın. Atmosferinde bol bol azot bulunan Titan, metan gazından göllere ve denizlere sahip olduğu düşünülen bir uydu. Hatta uydu yüzeyinde bakterilerin yaşıyor olma ihtimali bile var.
Öte yandan Titan’ın atmosferi yoğun biçimde azottan oluşur. Bu da ateş yakmak için gerekli oksijeni bulamayacağımız manasına gelir. Azot da yanıcı bir gaz değildir. Metan denizleri olan bir uydunun atmosferinin yanıcı olmaması da isabet olmuştur, yoksa mangal yakacağız diye bütün uyduyu yakabilirdik.
Sonuç: Mangal yakılamaz.
Jüpiter’in yörüngesinde bulunan dört Galilei uydusunun en küçüğü Europa:
Bu küçük uydunun atmosferi yok, yüzeyi en sıcak haliyle -100 derece, donmuş kabuğu altında bir okyanus olması mümkün olsa da kesin bir bilgimiz yok. Mangal açısından bakarsak atmosfer yok, sıcaklık epeyce düşük, haliyle burada da mangal yapamadık.
Sonuç: Mangal yapılamaz.
Yani mangal için bir daha en düzgün yer bizim kendi gezegenimiz, uzayda ya da öteki bir gezegende bunu yapmamız pek mümkün gözükmüyor. En azından alıştığımız formuyla bir mangal için Dünya haricinde bir ihitmalimiz var üzere durmuyor.