Don kishot
New member
Uzayın en büyük gizemlerinden birisi olan karanlık unsur hakkında çalışmalar süratle devam ederken bugün bilim dünyasından yeni bir haber geldi. Nature Astronomy mecmuasında yayımlanan araştırmaya nazaran bilim insanları, Samanyolu Galaksisi’nin ortasındaki uydu galaksi Sagittarius hakkındaki gizeme bir açıklama buldu.
Yeni keşif, gökbilimcilerin uzun müddettir karanlık husus hakkındaki destekledikleri bir teorinin aksine bir delil sunan nitelikteydi. Pekala neydi bu teori? Bu keşif, bilim dünyasına ne anlatıyor? Gelin, ayrıntılara bakalım.
Önce gizemin ne olduğunu anlatalım:
Galaksimizin merkezi, üstteki görselde bulunan mor kısımlarla temsil edilen bir çift gama ışınım kabarcığı ortaya çıkarıyor. Bu fenomen, on yıl evvel keşfedilmiş olsa da kökeni hala gizemini koruyordu. Bu ışınım kabarcıklarına ‘Fermi kabarcıkları’ deniyordu.
Bu kabarcıkların Güney kısmındaki en parlak bölgelerinden biriyse ‘Fermi kozası’ olarak isimlendiriliyordu. Bu yapı, üstteki görselde yakınlaştırılmış olarak görülebiliyor. Kelam konusu yapının, bir vakit içinder galaksimizde yaşanan bir süpernova olayının kararı olduğuna inanılıyordu.
İşte o yapı, aslında uydu galaksinin yaydığı ışınımun bir kararıydu:
Bilim insanları, GAIA ve Fermi uzay teleskoplarından elde edilen bilgileri inceleyerek üstte bahsetmiş olduğumiz yapının kaynağını tespit etmeyi başardı. Kelam Fermi kozasının kaynağının uydu galaksi Sagittarius’tan kaynaklandığı belirtildi.
Peki Sagittarius’un gama ışını ışınımunun kaynağı ne?
Sagittarius, gaz ya da yıldıza yer vermediğinden galaksiden çıkan gama ışını ışınımunun birkaç olası niçini olduğu düşünülüyordu. Bu niçinlerden biri olduğuna inanılan milisaniye pulsarları, yeni keşifle en büyük açıklama olarak nitelendirilmeye başladı. Öte yandan bu delil, öteki teori olan ışınımun karanlık husustan kaynaklandığı teorisine de zıt düşen bir ispat oldu.
Milisaniye pulsarı nedir?
Pulsarlar, ortasında bulundukları gök yapılarının çekirdeği ve ‘kalbi’ olarak nitelendirilmekte ve kalp atışları üzere uzaya radyo dalgaları gönderen nötron yıldızlarıdır. Milisaniye pulsarları ise yaklaşık 1-10 milisaniye aralığında dönel dönemleri olan pulsarlara verilen isimdir. Bu pulsarların kökeni hakkında ne fazla kabul goren teori, fazlaca süratli dönen ikili sayı sistemine yakın çift yıldızlardan gelen hususların toplanması aracılığıyla hızlanmış nötron yıldızları olmalarıdır.
Yeni keşif, gökbilimcilerin uzun müddettir karanlık husus hakkındaki destekledikleri bir teorinin aksine bir delil sunan nitelikteydi. Pekala neydi bu teori? Bu keşif, bilim dünyasına ne anlatıyor? Gelin, ayrıntılara bakalım.
Önce gizemin ne olduğunu anlatalım:
Galaksimizin merkezi, üstteki görselde bulunan mor kısımlarla temsil edilen bir çift gama ışınım kabarcığı ortaya çıkarıyor. Bu fenomen, on yıl evvel keşfedilmiş olsa da kökeni hala gizemini koruyordu. Bu ışınım kabarcıklarına ‘Fermi kabarcıkları’ deniyordu.
Bu kabarcıkların Güney kısmındaki en parlak bölgelerinden biriyse ‘Fermi kozası’ olarak isimlendiriliyordu. Bu yapı, üstteki görselde yakınlaştırılmış olarak görülebiliyor. Kelam konusu yapının, bir vakit içinder galaksimizde yaşanan bir süpernova olayının kararı olduğuna inanılıyordu.
İşte o yapı, aslında uydu galaksinin yaydığı ışınımun bir kararıydu:
Bilim insanları, GAIA ve Fermi uzay teleskoplarından elde edilen bilgileri inceleyerek üstte bahsetmiş olduğumiz yapının kaynağını tespit etmeyi başardı. Kelam Fermi kozasının kaynağının uydu galaksi Sagittarius’tan kaynaklandığı belirtildi.
Peki Sagittarius’un gama ışını ışınımunun kaynağı ne?
Sagittarius, gaz ya da yıldıza yer vermediğinden galaksiden çıkan gama ışını ışınımunun birkaç olası niçini olduğu düşünülüyordu. Bu niçinlerden biri olduğuna inanılan milisaniye pulsarları, yeni keşifle en büyük açıklama olarak nitelendirilmeye başladı. Öte yandan bu delil, öteki teori olan ışınımun karanlık husustan kaynaklandığı teorisine de zıt düşen bir ispat oldu.
Milisaniye pulsarı nedir?
Pulsarlar, ortasında bulundukları gök yapılarının çekirdeği ve ‘kalbi’ olarak nitelendirilmekte ve kalp atışları üzere uzaya radyo dalgaları gönderen nötron yıldızlarıdır. Milisaniye pulsarları ise yaklaşık 1-10 milisaniye aralığında dönel dönemleri olan pulsarlara verilen isimdir. Bu pulsarların kökeni hakkında ne fazla kabul goren teori, fazlaca süratli dönen ikili sayı sistemine yakın çift yıldızlardan gelen hususların toplanması aracılığıyla hızlanmış nötron yıldızları olmalarıdır.