Don kishot
New member
Uzay hakkındaki bilgi haznemizi daima genişletiyor olsak da uçsuz bucaksız cihanımız hakkında hâlâ fazlaca ancak epeyce az bilgi birikimine sahibiz. Tabanımızda duran gezegenler bile biroldukca açıdan gizemini koruyor. Bu denli gizemin içinde hayal gücünü kullananların başında da farklı sorular yahut senaryolar canlanıyor?
Örnek olarak “Ay bir gün üzerimize gerçek gelmeye başlasaydı ne olurdu?” gibi bir soruyu gösterebiliriz. Hatta bu mevzu üzerine yaptığımız içeriğimize de göz atabilirsiniz. Artık odaklanacağımız soru ise şu: Devasa bir boyutu olan Güneş, niye Ay’ı Dünya’nın yörüngesinden çekip alamıyor?
Dünya, Ay’a Güneş’ten daha yakın olduğu için mi Ay’ı kendi etrafında tutuyor?
Gönül isterdi ki bu soruya evet deyip burada sonlandıralım lakin maalesef hayır. Gezegenlerin kütleçekimleri (yani uzaydaki cisimlere uyguladıkları çekim gücü) olağan olarak uzaklıktan etkilenir. Ancak yalnızca buna odaklanırsak kütleçekiminin gücünü etkileyen asıl etkeni gözden kaçırmış oluruz: kütlenin kendisini.
Uzaydaki cisimlerin kütlesi ne kadar büyükse o kadar büyük bir kütleçekim alanı oluştururlar ve bu kütleçekim alanından ne kadar uzaklaşırsanız üzerinizdeki tesiri de o kadar zayıflayacaktır.
Devasa Güneş Sistemi’mizin yüzde 99,8’ini Güneş’in kendisi oluşturur:
Güneş ve Ay içindeki aralık, Dünya ile Ay içindeki uzaklıktan kat kat fazladır. Lakin Güneş, buna karşın Ay’a Dünya’nınkinden 2 kat fazla çekim gücü uygular. Şayet gezegenler Güneş’i turlamıyor olsaydı, Ay’la birlikte Dünya da Güneş’e gerçek son süratle ilerliyor olurdu. Ama unutmamak gerekiyor ki biz Güneş Sistemi’nde sabit durmuyoruz.
Güneş etrafında saatte yaklaşık 107 bin kilometre süratle ilerliyoruz:
Bu bağlamda muhakkak vakit içinderda ona yaklaşıyor, muhakkak vakit içinderda da uzaklaşıyoruz. Bu sayede direkt ona gerçek ilerlemiyoruz ve mesafemiz sabit kalıyor. Ay’ın da Dünya yörüngesindeki süratiyle çizdiği aşikâr bir yol bulunuyor. Bu noktada yalnızca Dünya değil, her gezegen ve yıldız için geçerli olmakla birlikte ‘kaçış hızı’ terimine bakmamız gerekiyor.
Bir cismin üzerinize uyguladığı kütleçekiminden büsbütün kurtulmak için kaçış suratına (ya da enerjisine) ulaşmanız gerek:
Ay, Dünya etrafında kabaca saniyede 1 kilometre süratle ilerliyor:
Buna ek olarak da kütleçekimin merkezine bizden daha uzak olduğu için yörüngeden kaçmak için muhtaçlık duyacağı hız da bu oranda değişecektir. Kimi yerlerde yapılan hesaplamalara göre Ay’ın yörüngeden kurtulmak için saniyede 1,2 kilometre süratle ilerlemesi gerekiyor. Araya bakılırsa değişen bu sonuç şayet doğruysa bu kadar küçük bir farkın Ay’ı yörüngemizden atabilecek potansiyelde olması ürkütücü diyebiliriz.
Yani sorumuzun cevabını ‘Ay’ın gereğince süratli olmaması’ halinde belirtebiliriz. Ancak Ay, Güneş’i değil Dünya’yı turluyor demek yanlış olacaktır. Zira Ay üzerinde ikisinin de çekim gücü vardır:
Daha sıradan biçimde anlatmak gerekirse Dünya ile bir arada Güneş etrafında döndüğü ortada. Bu soru üzerine yapılan hesaplamalarda fazlaca sayıda değişken bulunuyor ve bu yüzden de kabaca anlatmaktan öbür dermanımız kalmıyor lakin mevzunun özü bu türlü. Fikirlerinizi yorum kısmında paylaşabilirsiniz.
Kaynaklar: Science ABC, Universe Today, Fizik Dersi
Örnek olarak “Ay bir gün üzerimize gerçek gelmeye başlasaydı ne olurdu?” gibi bir soruyu gösterebiliriz. Hatta bu mevzu üzerine yaptığımız içeriğimize de göz atabilirsiniz. Artık odaklanacağımız soru ise şu: Devasa bir boyutu olan Güneş, niye Ay’ı Dünya’nın yörüngesinden çekip alamıyor?
Dünya, Ay’a Güneş’ten daha yakın olduğu için mi Ay’ı kendi etrafında tutuyor?
Gönül isterdi ki bu soruya evet deyip burada sonlandıralım lakin maalesef hayır. Gezegenlerin kütleçekimleri (yani uzaydaki cisimlere uyguladıkları çekim gücü) olağan olarak uzaklıktan etkilenir. Ancak yalnızca buna odaklanırsak kütleçekiminin gücünü etkileyen asıl etkeni gözden kaçırmış oluruz: kütlenin kendisini.
Uzaydaki cisimlerin kütlesi ne kadar büyükse o kadar büyük bir kütleçekim alanı oluştururlar ve bu kütleçekim alanından ne kadar uzaklaşırsanız üzerinizdeki tesiri de o kadar zayıflayacaktır.
Devasa Güneş Sistemi’mizin yüzde 99,8’ini Güneş’in kendisi oluşturur:
Güneş ve Ay içindeki aralık, Dünya ile Ay içindeki uzaklıktan kat kat fazladır. Lakin Güneş, buna karşın Ay’a Dünya’nınkinden 2 kat fazla çekim gücü uygular. Şayet gezegenler Güneş’i turlamıyor olsaydı, Ay’la birlikte Dünya da Güneş’e gerçek son süratle ilerliyor olurdu. Ama unutmamak gerekiyor ki biz Güneş Sistemi’nde sabit durmuyoruz.
Güneş etrafında saatte yaklaşık 107 bin kilometre süratle ilerliyoruz:
Bu bağlamda muhakkak vakit içinderda ona yaklaşıyor, muhakkak vakit içinderda da uzaklaşıyoruz. Bu sayede direkt ona gerçek ilerlemiyoruz ve mesafemiz sabit kalıyor. Ay’ın da Dünya yörüngesindeki süratiyle çizdiği aşikâr bir yol bulunuyor. Bu noktada yalnızca Dünya değil, her gezegen ve yıldız için geçerli olmakla birlikte ‘kaçış hızı’ terimine bakmamız gerekiyor.
Bir cismin üzerinize uyguladığı kütleçekiminden büsbütün kurtulmak için kaçış suratına (ya da enerjisine) ulaşmanız gerek:
- Roketlerin farklı gezegenleri terk edebilmek için ne kadar süratli gitmesi gerekirdi?
Ay, Dünya etrafında kabaca saniyede 1 kilometre süratle ilerliyor:
Buna ek olarak da kütleçekimin merkezine bizden daha uzak olduğu için yörüngeden kaçmak için muhtaçlık duyacağı hız da bu oranda değişecektir. Kimi yerlerde yapılan hesaplamalara göre Ay’ın yörüngeden kurtulmak için saniyede 1,2 kilometre süratle ilerlemesi gerekiyor. Araya bakılırsa değişen bu sonuç şayet doğruysa bu kadar küçük bir farkın Ay’ı yörüngemizden atabilecek potansiyelde olması ürkütücü diyebiliriz.
Yani sorumuzun cevabını ‘Ay’ın gereğince süratli olmaması’ halinde belirtebiliriz. Ancak Ay, Güneş’i değil Dünya’yı turluyor demek yanlış olacaktır. Zira Ay üzerinde ikisinin de çekim gücü vardır:
Daha sıradan biçimde anlatmak gerekirse Dünya ile bir arada Güneş etrafında döndüğü ortada. Bu soru üzerine yapılan hesaplamalarda fazlaca sayıda değişken bulunuyor ve bu yüzden de kabaca anlatmaktan öbür dermanımız kalmıyor lakin mevzunun özü bu türlü. Fikirlerinizi yorum kısmında paylaşabilirsiniz.
Kaynaklar: Science ABC, Universe Today, Fizik Dersi