Don kishot
New member
Güneş ve Ay tutulmaları, birçoğumuzu heyecanlandıran olayların başında geliyor. “Ay’ın bir yüzü her vakit karanlıktır” kelamını kesinlikle duymuşsunuzdur. Ay’ın karanlık yüzü, bugün Güneş’e döndü.
Nitekim Güneş tutulması denince hepimizin aklına birtakım sorular geliyor. Bunlardan biri de Ay’ın Güneş’in önünü nasıl kapattığı. Bugünkü yazımızda Güneş tutulmasının nasıl gerçekleştiğine ve Güneş’in ışığının nasıl kısıldığına bakacağız.
Öncelikle Güneş tutulmasının ne olduğunu bir hatırlayalım.
Güneş ve Ay tutulmalarının farklı şeyler olduğunu hepimiz biliyoruz. Fakat her ikisinin ortak noktası Ay’ın Dünya’nın etrafındaki dönüşü. Güneş tutulması sırasında Ay, Dünya ve Güneş’in içinde konum alırken; Ay tutulmasında ise Dünya’nın art tarafında konumlanır.
Peki Ay daima etrafımızda dönerken niye her vakit Güneş tutulmasına sebep olmuyor?
Ay’ın Dünya etrafında attığı bir tam çeşit yaklaşık 1 ay sürüyor. Fakat buna karşın her ay bir tutulma hayatıyoruz. Bunun başlıca niçini, Ay’ın Dünya etrafındaki dönüş formu.
Yaklaşık 5 derecelik bir açıyla dönen Ay, tam bir çember formunda dönmez. ötürüsıyla da Güneş ve Dünya ortasına her vakit girmez. Çoğunlukla Dünya’nın Güneş’e dönük kısmının bir miktar altından yahut üstünden hareket eder. Bu niçinle de her ay bir tutulma yaşamamış oluruz. Hakikaten günümüzde her yıl 2 ila 4 tutulma yaşanabiliyor.
Ancak bu tutulmalar her vakit ve her yerde ‘tam’ gözlemlenmiyor.
Güneş tutulması tam, halkalı yahut parçalı olarak üçe ayrılır. Tam Güneş tutulması, Ay’ın karanlık yüzünü büsbütün Güneş’e dönmesi kararı oluşur. Ay, tam olarak Güneş’in önüne geçtiğinde ise sırf ışık saçan bir çember görürüz. Gördüğümüz bu çember ‘Güneş tacı’ olarak da bilinen Güneş’in havayuvarının alevli kısmıdır.
Bu bir daha Ay’ın ekliptik dönüş yörüngesi sebebiyle her vakit yaşanmaz ve tüm dünyada birebir biçimde gözlemlenmez. Örneğin bizim tam olarak gördüğümüz tutulma, Dünya’nın farklı bölgelerinde modüllü tutulma halinde gözlemlenebilir.
Güneş’ten yaklaşık 400 kat daha küçük olan Ay, nasıl oluyor da ışığımızı neredeyse büsbütün kesebiliyor?
Bunun için aslında ufak bir perspektif bilgisi kâfi olacaktır. Fotoğraf yapanlar yahut bir ölçü ilgisi olanlar bilir ki perspektifte bir kural vardır: yakındakiler daha büyük, uzaktakiler daha küçük görünür. Artık mevzumuza dönecek olursak; Ay, Güneş’ten yaklaşık 400 kat daha küçük.
Yani Ay ve Güneş’in eşit uzaklıkta oldukları bir senaryoda tam Güneş tutulmasını görmemiz mümkün olmayacaktır. İşte tam da bu noktada, Güneş tutulmasını her vakit tam görmememizin sebeplerimizden biri daha ortaya çıkıyor. Çünkü Ay, her vakit Güneş’in önünden dönmediği üzere, her vakit birebir uzaklıkla da dönmüyor. Bu noktada da modüllü yahut halkalı Güneş tutulmalarını yaşıyoruz.
Parçalı yahut halkalı tutulmalara da bir bakalım.
Parçalı tutulma, isminden de anlayacağınız üzere Ay’ın Güneş’in önünü tam manasıyla kapatmadığı, bir kısmını örttüğü tutulma çeşidi. Şayet Ay, tutulma durumunda Güneş’ten daha uzaktaysa bu sefer de halkalı tutulma meydana gelecektir ve Güneş tam manasıyla kapanmayacaktır.
Güneş’in tam olarak kapanmadığı bu tutulmalarda Ay, daha Dünya’ya daha yakın, Güneş’ten daha aşağıda yahut üstte olabilir. Yani tam tutulmanın oluşması için hem Ay’ın birebir vakitte Dünya’nın doğru bir konumda olması ve bizim gezegenimizde doğru açıdan tutulmayı izliyor olmamız gerekir.
Ay’ın yörüngesi genişlemeye devam ederse tutulmaların sonu gelebilir.
Bunu aslında hepimiz biliyoruz. Çünkü Yeni Ay, Dolunay, Birinci Dördün, Son Dördün ve Hilal olarak isimlendirdiğimiz görünüşleri Ay’ın yörüngedeki konumundan kaynaklanır. Bir daha sonraki Güneş tutulmasının ise 8 Nisan 2024 tarihinde gerçekleşmesi bekleniyor. Ancak Ay, gitgide yörüngesini daha da genişletiyor.
Araştırmalara nazaran Ay’ın yörüngesi her yıl yaklaşık 3.8 cm daha büyüyor. Bu sayılar şu an için küçük üzere görünse de vakit ortasında gezegenimizden baktığımızda Ay, giderek daha küçük görünecektir. Yani Güneş’in önünü tam manasıyla kapatması zorlaşacak ve en sonunda Güneş tutulması büsbütün tarih olacaktır. Fakat varsayımlara bakılırsa bunun için önümüzde 600 milyon yıl daha var.
Ay’ın Yeni Ay evresinde gördüğümüz Güneş tutulmaları neredeyse her yıl yaşanıyor olsa da büyük birçoğu Dünya’nın yalnızca küçük bir kısmından görülebiliyor. Bu sebeple şayet bir Güneş tutulmasını bakılırsabiliyorsanız, az bir ana şahitlik ediyorsunuz demektir.
Kaynaklar: NASA 1, NASA 2, NASA 3, SpacePlace, Exploratorium,
Nitekim Güneş tutulması denince hepimizin aklına birtakım sorular geliyor. Bunlardan biri de Ay’ın Güneş’in önünü nasıl kapattığı. Bugünkü yazımızda Güneş tutulmasının nasıl gerçekleştiğine ve Güneş’in ışığının nasıl kısıldığına bakacağız.
Öncelikle Güneş tutulmasının ne olduğunu bir hatırlayalım.
Güneş ve Ay tutulmalarının farklı şeyler olduğunu hepimiz biliyoruz. Fakat her ikisinin ortak noktası Ay’ın Dünya’nın etrafındaki dönüşü. Güneş tutulması sırasında Ay, Dünya ve Güneş’in içinde konum alırken; Ay tutulmasında ise Dünya’nın art tarafında konumlanır.
Peki Ay daima etrafımızda dönerken niye her vakit Güneş tutulmasına sebep olmuyor?
Ay’ın Dünya etrafında attığı bir tam çeşit yaklaşık 1 ay sürüyor. Fakat buna karşın her ay bir tutulma hayatıyoruz. Bunun başlıca niçini, Ay’ın Dünya etrafındaki dönüş formu.
Yaklaşık 5 derecelik bir açıyla dönen Ay, tam bir çember formunda dönmez. ötürüsıyla da Güneş ve Dünya ortasına her vakit girmez. Çoğunlukla Dünya’nın Güneş’e dönük kısmının bir miktar altından yahut üstünden hareket eder. Bu niçinle de her ay bir tutulma yaşamamış oluruz. Hakikaten günümüzde her yıl 2 ila 4 tutulma yaşanabiliyor.
Ancak bu tutulmalar her vakit ve her yerde ‘tam’ gözlemlenmiyor.
Güneş tutulması tam, halkalı yahut parçalı olarak üçe ayrılır. Tam Güneş tutulması, Ay’ın karanlık yüzünü büsbütün Güneş’e dönmesi kararı oluşur. Ay, tam olarak Güneş’in önüne geçtiğinde ise sırf ışık saçan bir çember görürüz. Gördüğümüz bu çember ‘Güneş tacı’ olarak da bilinen Güneş’in havayuvarının alevli kısmıdır.
Bu bir daha Ay’ın ekliptik dönüş yörüngesi sebebiyle her vakit yaşanmaz ve tüm dünyada birebir biçimde gözlemlenmez. Örneğin bizim tam olarak gördüğümüz tutulma, Dünya’nın farklı bölgelerinde modüllü tutulma halinde gözlemlenebilir.
Güneş’ten yaklaşık 400 kat daha küçük olan Ay, nasıl oluyor da ışığımızı neredeyse büsbütün kesebiliyor?
Bunun için aslında ufak bir perspektif bilgisi kâfi olacaktır. Fotoğraf yapanlar yahut bir ölçü ilgisi olanlar bilir ki perspektifte bir kural vardır: yakındakiler daha büyük, uzaktakiler daha küçük görünür. Artık mevzumuza dönecek olursak; Ay, Güneş’ten yaklaşık 400 kat daha küçük.
Yani Ay ve Güneş’in eşit uzaklıkta oldukları bir senaryoda tam Güneş tutulmasını görmemiz mümkün olmayacaktır. İşte tam da bu noktada, Güneş tutulmasını her vakit tam görmememizin sebeplerimizden biri daha ortaya çıkıyor. Çünkü Ay, her vakit Güneş’in önünden dönmediği üzere, her vakit birebir uzaklıkla da dönmüyor. Bu noktada da modüllü yahut halkalı Güneş tutulmalarını yaşıyoruz.
Parçalı yahut halkalı tutulmalara da bir bakalım.
Parçalı tutulma, isminden de anlayacağınız üzere Ay’ın Güneş’in önünü tam manasıyla kapatmadığı, bir kısmını örttüğü tutulma çeşidi. Şayet Ay, tutulma durumunda Güneş’ten daha uzaktaysa bu sefer de halkalı tutulma meydana gelecektir ve Güneş tam manasıyla kapanmayacaktır.
Güneş’in tam olarak kapanmadığı bu tutulmalarda Ay, daha Dünya’ya daha yakın, Güneş’ten daha aşağıda yahut üstte olabilir. Yani tam tutulmanın oluşması için hem Ay’ın birebir vakitte Dünya’nın doğru bir konumda olması ve bizim gezegenimizde doğru açıdan tutulmayı izliyor olmamız gerekir.
Ay’ın yörüngesi genişlemeye devam ederse tutulmaların sonu gelebilir.
Bunu aslında hepimiz biliyoruz. Çünkü Yeni Ay, Dolunay, Birinci Dördün, Son Dördün ve Hilal olarak isimlendirdiğimiz görünüşleri Ay’ın yörüngedeki konumundan kaynaklanır. Bir daha sonraki Güneş tutulmasının ise 8 Nisan 2024 tarihinde gerçekleşmesi bekleniyor. Ancak Ay, gitgide yörüngesini daha da genişletiyor.
Araştırmalara nazaran Ay’ın yörüngesi her yıl yaklaşık 3.8 cm daha büyüyor. Bu sayılar şu an için küçük üzere görünse de vakit ortasında gezegenimizden baktığımızda Ay, giderek daha küçük görünecektir. Yani Güneş’in önünü tam manasıyla kapatması zorlaşacak ve en sonunda Güneş tutulması büsbütün tarih olacaktır. Fakat varsayımlara bakılırsa bunun için önümüzde 600 milyon yıl daha var.
Ay’ın Yeni Ay evresinde gördüğümüz Güneş tutulmaları neredeyse her yıl yaşanıyor olsa da büyük birçoğu Dünya’nın yalnızca küçük bir kısmından görülebiliyor. Bu sebeple şayet bir Güneş tutulmasını bakılırsabiliyorsanız, az bir ana şahitlik ediyorsunuz demektir.
Kaynaklar: NASA 1, NASA 2, NASA 3, SpacePlace, Exploratorium,