Don kishot
New member
Güneş Sistemimizdeki gezegenler içinden ilgimizi en epeyce çeken ve Dünya’ya en epeyce benzeyen gezegen Mars. Şimdilerde toz fırtınalarının esir aldığı, çorak bir gezegen olsa da, bunun her vakit bu biçimde olmadığını biliyoruz.
Yaklaşık 4,6 milyar yıl evvel oluşan Mars’ın, geçmişte göllere, ırmaklara sahip olduğu düşünülüyor. Bu bilgiyi bize veren ise gezegenin yüzeyinde bulunan kurumuş göl ve ırmak yatakları, tortul kayalar ve geçtiğimiz senelerda NASA’nın keşfettiği buz altı su kütleleri. Tüm bu bilgiler, Mars’ın geçmişte bereketli ve yaşanabilir bir gezegen olmuş olabileceğine işaret ediyor.
Çok kıymetli ve yanıtsız bir soru var: ne oldu da Mars’taki tüm su kaynakları yok oldu?
Mars’taki bu dramatik değişikliğin 3,5 milyar yıl evvel gerçekleştiği hesaplanıyor. Yani Kızıl Gezegen, oluşumundan bir milyar yıl daha sonra kurak ve çorak bir gezegene dönüşmüştü. Ama değişimin birlikteinde getirdiği en değerli soruya hala daha net bir yanıt verilemedi; Mars niye yaşanabilir bir gezegenken birden yaşanamaz bir yer haline geldi?
Bilim insanları uzun yıllardır bu soruya bir karşılık arıyorlar. Mars bakılırsavlerinden elde edilen dataları inceleyerek kimi sonuçlar elde eden bilim insanları, şimdiye kadar net bir yanıt veremeseler de bazı seçenekler sunuldu.
Bu seçeneklerden birine göre Mars’ın yüzeyindeki suları oluşturan iklim başlangıçta ılık ve yağışlıydı. Bu ılık iklim, gerekli yağış döngüsünün, ötürüsıyla da gezegendeki suların oluşmasını destekledi. Lakin daha sonra, gezegendeki iklim soğudu ve yağışlar bitmiş oldu. Haliyle de su kaynakları kurudu ve Mars giderek çorak bir gezegene dönüştü.
Bu seçeneğin kilit noktasındaki ‘gezegen niye soğudu?’ sorusuna ise şimdiye kadar karbondioksit gösteriliyordu. Gezegenin atmosferindeki düşük karbondioksit ölçüsü sebebiyle sera gazı tesiri ile gezegenin sıcaklığı atmosferde hapsedilememiş, bu biçimdece de gezegen soğuyarak kurumuştu.
Yeni bir çalışma, karbondioksiti denklemden çıkardı
Bir küme bilim insanı tarafınca yürütülen ve geçtiğimiz günlerde yayınlanan yeni bir araştırma ise karbondioksitin kelam konusu ‘itici güç’ olmadığını ortaya koydu. Mars iklimine yönelik bir fazlaca simülasyon oluşturan ve karbondioksit ölçüsünü değiştirerek tesirleri gözlemleyen takım, karbondioksit ölçüsünün değişmesinin kararı değiştirmediğini gördüler.
Yani aslında Mars’taki suya ne olduğuna yönelik en genel kanılardan biri bu biçimdece zayıflamış oldu. Araştırma takımı, şu an için kelam konusu değişkenin ne olduğunu, Mars’ı kurutan şeyin ne olduğunu tam olarak bilmediklerini söz ediyorlar. Lakin NASA’nın Mars’ta devam eden misyonlarından elde edilebilecek birtakım bilgilerin bu sorulara yanıt olmasını umuyorlar.
Tek seçenek bu değil; Mars’ın sularının yok olmadığını, hâlâ gezegende gizli olduğunu söyleyen araştırmalar da var
İnsanlık olarak ‘yaşanabilir bir gezegenken yaşanamaz bir yere dönüşen‘ bildiğimiz tek gezegen Mars. Bu da Mars’la ilgili sorulara bir fazlaca farklı bilim beşerinin karşılık aramasını sağlıyor. Haliyle ortaya hayli sayıda senaryo çıkıyor.
Mars’taki suya ne olduğuna yönelik bir öteki dikkat alımlı karşılık ise Caltech’ten bir araştırma ekibinden geçtiğimiz sene gelmişti. Bu araştırma da, Mars’taki tüm suyun atmosferden ‘kaçıp’ giderek kurumuş olmasının mümkün olmayacağına, zira gezegende derinliği 100 , 1500 metre içinde değişen ‘okyanus’ gibisi oluşumların bile olduğuna dikkat çekiyordu. Verdikleri alternatif karşılık ise Mars’taki suyun aslında bir nevi hâlâ gezegende olduğu yönünde.
Peki bu nasıl mümkün olabilir?
Söz konusu araştırma, Mars’taki suyun atmosfer yoluyla da azaldığını reddetmiyor ancak tek başına kâfi olmayacağı kanısıyla yeni datalara ağırlaşıyor. Buna göre Mars’ın yüzeyindeki su gezegendeki minerallere tutunuyor ve kuruyor.
Kayalar ile etkileşime giren su ve yaşanan kimyasal ayrışmalar, su içeren killeri ve öbür mineralleri oluşturuyor. Benzeri bir müddetç Dünya’da da oluyor. Fakat Dünya, tektonik olarak faal olduğundan, suyu ve öteki molekülleri volkanik aktiviteler yoluyla atmosfere geri dönüştürüyor. birebir vakitte, Mars, kimi zelzeleler ve volkanik hareketler olsa da Dünya üzere tektonik olarak etkin değil ve bu niçinle, bir kere meydana gelen bu durum, suyun yeniden yüzeye dönmemesi sebebiyle kalıcı bir kuruluğa yol açıyor.
Bu çalışmaların hiç biri çabucak hemen kesin karşılıklar veremiyor
Mars’ta devam eden ve gelecek için planlanan nazaranvler, çabucak hemen kesin bir biçimde cevaplanamayan bu soruya ve daha pek birçoklarına yanıt arıyor. Bilhassa önümüzdeki senelerda gerçekleşecek gorevlerin, bize Dünya’ya epey benzeyen bu gezegenin başına neler geldiğini açıklayabileceği düşünülüyor.
Mars’a ne olduğunu anlamak niye bu kadar kıymetli?
Bildiğiniz üzere, insanlığın karşılık aradığı en büyük sorulardan biri de kozmosta yalnız olup olmadığımız. Üzerinde hayat barındıracak kadar cömert şartlara sahip olan ve bunu başardığını bildiğimiz tek gezegen Dünya. Bilim insanları da, bir gezegenin yaşama elverişli olması ihtimalinin ne kadar olduğunu ve evrende buna mahzur olan senaryoların neler olduğunu daha yeterli anlamak için en yakınımızdaki örnek olan Mars’ı değerlendiriyorlar.
Ayrıca bildiğiniz üzere Dünya da her geçen gün kendi su kaynaklarını kaybeden ve kurak bir geleceğe gerçek giden bir gezegen. Bu sebeple de Mars’ın geçmişte yaşadıklarını daha güzel anlamak, Dünya’nın geleceğindeki kuraklık ve ‘ölüm’ senaryolarını daha âlâ anlamamıza yardım edebilir. bu biçimdece ‘gelecekte bizim gezegenimiz de bu biçimde mi olacak?‘ üzere sorulara daha rahat karşılık verebiliriz…
Bilim insanları niçinlerini ararken, Mars’ı bir daha yaşanabilir hale getirecek çılgın projeler de üretilmiyor değil
Artık Mars deyince aklımıza gelen birinci isim olan Elon Musk, sadece bizi Kızıl Gezegen’e taşıyacak roketler üretmekle ilgilenmiyor. Musk beraberinde Mars’ın bir daha yaşanabilir bir gezegen haline getirilebileceğini de düşünüyor ve bu bahiste vakit zaman enteresan açıklamalar yaparak tahlil teklifleri sunuyor.
Bunlardan birincisi ve tüm dünyada sarsıntı tesiri yaratanı, birkaç yıl evvel önerdiği ‘Mars’a nükleer bomba atalım’ teklifiydi. Musk bu ‘çılgın öneriyi’ ‘‘Bir gezegeni yaşanılabilir kılmak için biri yavaş, biri süratli metod biliyoruz şu an için. Yavaş olan teknikte gezegendeki sera gazları oranını kademe kademe ve yavaş biçimde artırarak bu gazların Mars’ın atmosferini kalınlaştırmasını ve sera tesiri ile gezegeni ısıtmasını bekliyoruz. İkinci ve süratli olan teknikte ise gezegenin kutuplarına birkaç nükleer bomba gönderiyoruz ki bunları da “SpaceX Falcon 9 Heavy” roketimizle taşıyabilirsiniz, eminim” halinde deklare etti.
Ancak bu tekliften birkaç yıl daha sonra Musk fikrinden vazgeçti ve Mars yüzeyini ısıtıp sera gazı tesiri oluşturmak için öbür bir teklif sundu: Güneş reflektörleri sayesinde Güneş ışınlarını gezegen üzerinde tek bir noktaya toplamak ve toprakta bağlı biçimde bulunan karbondioksit gazını çözerek gereken atmosferi oluşturmak.
Tabii ki Musk’ın bu açıklamalarından rastgele birinin işe yarayıp yaramayacağını bile tam olarak bilmiyoruz. Lakin çılgın fikirlerin direkt işe yaramasa da büyük gelişmelere önayak olduğunbu biliyoruz. Tahminen de bu cinsten ‘çılgın’ görünen fikirler, gelecekte Mars’ı bir daha yaşanabilir bir gezegen haline getirir, kim bilir.
Yaklaşık 4,6 milyar yıl evvel oluşan Mars’ın, geçmişte göllere, ırmaklara sahip olduğu düşünülüyor. Bu bilgiyi bize veren ise gezegenin yüzeyinde bulunan kurumuş göl ve ırmak yatakları, tortul kayalar ve geçtiğimiz senelerda NASA’nın keşfettiği buz altı su kütleleri. Tüm bu bilgiler, Mars’ın geçmişte bereketli ve yaşanabilir bir gezegen olmuş olabileceğine işaret ediyor.
Çok kıymetli ve yanıtsız bir soru var: ne oldu da Mars’taki tüm su kaynakları yok oldu?
Mars’taki bu dramatik değişikliğin 3,5 milyar yıl evvel gerçekleştiği hesaplanıyor. Yani Kızıl Gezegen, oluşumundan bir milyar yıl daha sonra kurak ve çorak bir gezegene dönüşmüştü. Ama değişimin birlikteinde getirdiği en değerli soruya hala daha net bir yanıt verilemedi; Mars niye yaşanabilir bir gezegenken birden yaşanamaz bir yer haline geldi?
Bilim insanları uzun yıllardır bu soruya bir karşılık arıyorlar. Mars bakılırsavlerinden elde edilen dataları inceleyerek kimi sonuçlar elde eden bilim insanları, şimdiye kadar net bir yanıt veremeseler de bazı seçenekler sunuldu.
Bu seçeneklerden birine göre Mars’ın yüzeyindeki suları oluşturan iklim başlangıçta ılık ve yağışlıydı. Bu ılık iklim, gerekli yağış döngüsünün, ötürüsıyla da gezegendeki suların oluşmasını destekledi. Lakin daha sonra, gezegendeki iklim soğudu ve yağışlar bitmiş oldu. Haliyle de su kaynakları kurudu ve Mars giderek çorak bir gezegene dönüştü.
Bu seçeneğin kilit noktasındaki ‘gezegen niye soğudu?’ sorusuna ise şimdiye kadar karbondioksit gösteriliyordu. Gezegenin atmosferindeki düşük karbondioksit ölçüsü sebebiyle sera gazı tesiri ile gezegenin sıcaklığı atmosferde hapsedilememiş, bu biçimdece de gezegen soğuyarak kurumuştu.
Yeni bir çalışma, karbondioksiti denklemden çıkardı
Bir küme bilim insanı tarafınca yürütülen ve geçtiğimiz günlerde yayınlanan yeni bir araştırma ise karbondioksitin kelam konusu ‘itici güç’ olmadığını ortaya koydu. Mars iklimine yönelik bir fazlaca simülasyon oluşturan ve karbondioksit ölçüsünü değiştirerek tesirleri gözlemleyen takım, karbondioksit ölçüsünün değişmesinin kararı değiştirmediğini gördüler.
Yani aslında Mars’taki suya ne olduğuna yönelik en genel kanılardan biri bu biçimdece zayıflamış oldu. Araştırma takımı, şu an için kelam konusu değişkenin ne olduğunu, Mars’ı kurutan şeyin ne olduğunu tam olarak bilmediklerini söz ediyorlar. Lakin NASA’nın Mars’ta devam eden misyonlarından elde edilebilecek birtakım bilgilerin bu sorulara yanıt olmasını umuyorlar.
Tek seçenek bu değil; Mars’ın sularının yok olmadığını, hâlâ gezegende gizli olduğunu söyleyen araştırmalar da var
İnsanlık olarak ‘yaşanabilir bir gezegenken yaşanamaz bir yere dönüşen‘ bildiğimiz tek gezegen Mars. Bu da Mars’la ilgili sorulara bir fazlaca farklı bilim beşerinin karşılık aramasını sağlıyor. Haliyle ortaya hayli sayıda senaryo çıkıyor.
Mars’taki suya ne olduğuna yönelik bir öteki dikkat alımlı karşılık ise Caltech’ten bir araştırma ekibinden geçtiğimiz sene gelmişti. Bu araştırma da, Mars’taki tüm suyun atmosferden ‘kaçıp’ giderek kurumuş olmasının mümkün olmayacağına, zira gezegende derinliği 100 , 1500 metre içinde değişen ‘okyanus’ gibisi oluşumların bile olduğuna dikkat çekiyordu. Verdikleri alternatif karşılık ise Mars’taki suyun aslında bir nevi hâlâ gezegende olduğu yönünde.
Peki bu nasıl mümkün olabilir?
Söz konusu araştırma, Mars’taki suyun atmosfer yoluyla da azaldığını reddetmiyor ancak tek başına kâfi olmayacağı kanısıyla yeni datalara ağırlaşıyor. Buna göre Mars’ın yüzeyindeki su gezegendeki minerallere tutunuyor ve kuruyor.
Kayalar ile etkileşime giren su ve yaşanan kimyasal ayrışmalar, su içeren killeri ve öbür mineralleri oluşturuyor. Benzeri bir müddetç Dünya’da da oluyor. Fakat Dünya, tektonik olarak faal olduğundan, suyu ve öteki molekülleri volkanik aktiviteler yoluyla atmosfere geri dönüştürüyor. birebir vakitte, Mars, kimi zelzeleler ve volkanik hareketler olsa da Dünya üzere tektonik olarak etkin değil ve bu niçinle, bir kere meydana gelen bu durum, suyun yeniden yüzeye dönmemesi sebebiyle kalıcı bir kuruluğa yol açıyor.
Bu çalışmaların hiç biri çabucak hemen kesin karşılıklar veremiyor
Mars’ta devam eden ve gelecek için planlanan nazaranvler, çabucak hemen kesin bir biçimde cevaplanamayan bu soruya ve daha pek birçoklarına yanıt arıyor. Bilhassa önümüzdeki senelerda gerçekleşecek gorevlerin, bize Dünya’ya epey benzeyen bu gezegenin başına neler geldiğini açıklayabileceği düşünülüyor.
Mars’a ne olduğunu anlamak niye bu kadar kıymetli?
Bildiğiniz üzere, insanlığın karşılık aradığı en büyük sorulardan biri de kozmosta yalnız olup olmadığımız. Üzerinde hayat barındıracak kadar cömert şartlara sahip olan ve bunu başardığını bildiğimiz tek gezegen Dünya. Bilim insanları da, bir gezegenin yaşama elverişli olması ihtimalinin ne kadar olduğunu ve evrende buna mahzur olan senaryoların neler olduğunu daha yeterli anlamak için en yakınımızdaki örnek olan Mars’ı değerlendiriyorlar.
Ayrıca bildiğiniz üzere Dünya da her geçen gün kendi su kaynaklarını kaybeden ve kurak bir geleceğe gerçek giden bir gezegen. Bu sebeple de Mars’ın geçmişte yaşadıklarını daha güzel anlamak, Dünya’nın geleceğindeki kuraklık ve ‘ölüm’ senaryolarını daha âlâ anlamamıza yardım edebilir. bu biçimdece ‘gelecekte bizim gezegenimiz de bu biçimde mi olacak?‘ üzere sorulara daha rahat karşılık verebiliriz…
Bilim insanları niçinlerini ararken, Mars’ı bir daha yaşanabilir hale getirecek çılgın projeler de üretilmiyor değil
Artık Mars deyince aklımıza gelen birinci isim olan Elon Musk, sadece bizi Kızıl Gezegen’e taşıyacak roketler üretmekle ilgilenmiyor. Musk beraberinde Mars’ın bir daha yaşanabilir bir gezegen haline getirilebileceğini de düşünüyor ve bu bahiste vakit zaman enteresan açıklamalar yaparak tahlil teklifleri sunuyor.
Bunlardan birincisi ve tüm dünyada sarsıntı tesiri yaratanı, birkaç yıl evvel önerdiği ‘Mars’a nükleer bomba atalım’ teklifiydi. Musk bu ‘çılgın öneriyi’ ‘‘Bir gezegeni yaşanılabilir kılmak için biri yavaş, biri süratli metod biliyoruz şu an için. Yavaş olan teknikte gezegendeki sera gazları oranını kademe kademe ve yavaş biçimde artırarak bu gazların Mars’ın atmosferini kalınlaştırmasını ve sera tesiri ile gezegeni ısıtmasını bekliyoruz. İkinci ve süratli olan teknikte ise gezegenin kutuplarına birkaç nükleer bomba gönderiyoruz ki bunları da “SpaceX Falcon 9 Heavy” roketimizle taşıyabilirsiniz, eminim” halinde deklare etti.
Ancak bu tekliften birkaç yıl daha sonra Musk fikrinden vazgeçti ve Mars yüzeyini ısıtıp sera gazı tesiri oluşturmak için öbür bir teklif sundu: Güneş reflektörleri sayesinde Güneş ışınlarını gezegen üzerinde tek bir noktaya toplamak ve toprakta bağlı biçimde bulunan karbondioksit gazını çözerek gereken atmosferi oluşturmak.
Tabii ki Musk’ın bu açıklamalarından rastgele birinin işe yarayıp yaramayacağını bile tam olarak bilmiyoruz. Lakin çılgın fikirlerin direkt işe yaramasa da büyük gelişmelere önayak olduğunbu biliyoruz. Tahminen de bu cinsten ‘çılgın’ görünen fikirler, gelecekte Mars’ı bir daha yaşanabilir bir gezegen haline getirir, kim bilir.