Don kishot
New member
İnsanlık uzayın derinliklerindeki bilinmeyenleri keşfetmek için çalışmalarını son hızla ilerletirken, geçtiğimiz gece uzay tarihine geçecek değerli bir paylaşım yapıldı. NASA, yıllar süren ertelemenin akabinde uzaya gönderdiği James Webb Uzay Teleskobu’nun çektiği birinci renkli manzarayı dünyayla paylaştı.
bir fazlaca galaksinin tıpkı anda gözlemlenebildiği SMACS 0723 kümesine ilişkin olan o fotoğrafta gözün bakılırsabildiği her alanda yıldızlar ve galaksiler yer alıyordu. Kozmosun sonsuzluğunu ve bizim küçüklüğümüzü bir daha hatırlatan bu fotoğraf, beraberinde bir epeyce kişinin dikkatini çeken bir olguya da sahipti: Birtakım galaksiler, bilhassa fotoğrafın ortasında güya görünmez bir çekim alanına girmiş üzere yamuk gözüküyordu. Pekala, bunun niçini neydi?
Galaksiler niye bükülmüş bir biçimde gözüküyor?
James Webb Uzay Teleskobu tarafınca çekilen üstteki görselde işaretlenen alandaki galaksilerin yamuk gözükmesi, ‘kütleçekimsel merceklenme’ olarak isimlendirilen bir durumdan kaynaklanıyor. Gelin, Einstein’ın genel bakılırsalilik teorisinin kestirimlerinden biri olan ve biroldukça sefer de çekilen fotoğraflarla kanıtlanan bu duruma yakından bakalım.
Uzayda bulunan her bir cisim bir kütleye sahiptir ve cisimlerin bu kütlesi, etrafındaki uzayı ve vakti bükebilir. Bu bükülme niçiniyle de aslında aşağıdaki görselde de bakılırsabileceğiniz gözlemlenen rastgele bir cismin gerçek konumu, gözümüze ve teleskop lenslerimize yansıyan pozisyonuna göre farklı olabilir. Bunun birinci delili da 1919 yılındaki Güneş tutulması sırasında, Arthur Eddington ve Frank Watson Dyson tarafınca Güneş’in hayli yakınından geçen yıldızlaradn gelen ışığın büküldüğünü gözlemlemesiyle ortaya atılmıştır.
Genel bakılırsalilik teorisine nazaran ışık da uzay vakitte meydana gelen bu eğrileri izler. Bu niçinle ışık, kütleli bir objenin etrafından geçerken, bu cismin tesiriyle bükülen uzay vakit niçiniyle bükülür. Işığın bükülen uzaydaki seyahati, insanlığa diğer cisimlerin gerisine gizlenen ve hayli uzakta bulunan gök cisimlerini de gözlemleme şansı verebilir. Bu durumun da bir örneği aşağıdaki görsel ile şöyle açıklanabilir:
Bunun yanı sıra bu durum, büyük kütleli yapıların gerisindeki öbür yapıların da birden çok gözükmesine niye olabiliyor. Örneğin aşağıdaki fotoğrafta aslında dev bir galaksinin gerisinde bulunan bir kuasar, yaydığı ışığın bükülmesi niçiniyle dört farklı yerde, farklı birer gök cismi üzere gözükebiliyor.
ötürüsıyla bugüne kadar çekilen en net uzak cihan imajı olan yeni imaj, kütleçekimsel merceklenmenin de tesirini epeyce net bir biçimde gösteriyor. Bu tesir olmasa nazaranmeyeceğimiz galaksilerden kimileri da en eski galaksilerden birisi olma potansiyelini taşıyor. Natürel bizim bu galaksilerin milyarlarca yıl evvelki halini görüyor olmamızı da hesaba katmalıyız.
bir fazlaca galaksinin tıpkı anda gözlemlenebildiği SMACS 0723 kümesine ilişkin olan o fotoğrafta gözün bakılırsabildiği her alanda yıldızlar ve galaksiler yer alıyordu. Kozmosun sonsuzluğunu ve bizim küçüklüğümüzü bir daha hatırlatan bu fotoğraf, beraberinde bir epeyce kişinin dikkatini çeken bir olguya da sahipti: Birtakım galaksiler, bilhassa fotoğrafın ortasında güya görünmez bir çekim alanına girmiş üzere yamuk gözüküyordu. Pekala, bunun niçini neydi?
Galaksiler niye bükülmüş bir biçimde gözüküyor?
James Webb Uzay Teleskobu tarafınca çekilen üstteki görselde işaretlenen alandaki galaksilerin yamuk gözükmesi, ‘kütleçekimsel merceklenme’ olarak isimlendirilen bir durumdan kaynaklanıyor. Gelin, Einstein’ın genel bakılırsalilik teorisinin kestirimlerinden biri olan ve biroldukça sefer de çekilen fotoğraflarla kanıtlanan bu duruma yakından bakalım.
Uzayda bulunan her bir cisim bir kütleye sahiptir ve cisimlerin bu kütlesi, etrafındaki uzayı ve vakti bükebilir. Bu bükülme niçiniyle de aslında aşağıdaki görselde de bakılırsabileceğiniz gözlemlenen rastgele bir cismin gerçek konumu, gözümüze ve teleskop lenslerimize yansıyan pozisyonuna göre farklı olabilir. Bunun birinci delili da 1919 yılındaki Güneş tutulması sırasında, Arthur Eddington ve Frank Watson Dyson tarafınca Güneş’in hayli yakınından geçen yıldızlaradn gelen ışığın büküldüğünü gözlemlemesiyle ortaya atılmıştır.
Genel bakılırsalilik teorisine nazaran ışık da uzay vakitte meydana gelen bu eğrileri izler. Bu niçinle ışık, kütleli bir objenin etrafından geçerken, bu cismin tesiriyle bükülen uzay vakit niçiniyle bükülür. Işığın bükülen uzaydaki seyahati, insanlığa diğer cisimlerin gerisine gizlenen ve hayli uzakta bulunan gök cisimlerini de gözlemleme şansı verebilir. Bu durumun da bir örneği aşağıdaki görsel ile şöyle açıklanabilir:
Bunun yanı sıra bu durum, büyük kütleli yapıların gerisindeki öbür yapıların da birden çok gözükmesine niye olabiliyor. Örneğin aşağıdaki fotoğrafta aslında dev bir galaksinin gerisinde bulunan bir kuasar, yaydığı ışığın bükülmesi niçiniyle dört farklı yerde, farklı birer gök cismi üzere gözükebiliyor.
ötürüsıyla bugüne kadar çekilen en net uzak cihan imajı olan yeni imaj, kütleçekimsel merceklenmenin de tesirini epeyce net bir biçimde gösteriyor. Bu tesir olmasa nazaranmeyeceğimiz galaksilerden kimileri da en eski galaksilerden birisi olma potansiyelini taşıyor. Natürel bizim bu galaksilerin milyarlarca yıl evvelki halini görüyor olmamızı da hesaba katmalıyız.