Don kishot
New member
Siz bu satırları okurken dahi cihan büyük bir süratle genişliyor. Bu yazıyı okumaya başladığınız andaki yerinizle şu anda tıpkı noktada bulunmuyorsunuz. Bu açıdan bakınca kozmosun işleyişi nitekim büyüleyici.
normal olarak bu soru bizi şu soruya yönlendiriyor: Bunca gezegenin, yıldızın, galaksinin olduğu evren, neyin içine genişliyor? Sonuçta bizim gördüğümüz ya da bildiğimiz her şey, bir öteki şeyin içine genişlemeli değil mi? İşte husus cihan olduğunda sorunun karşılığını vermek o kadar da kolay değil.
Evren neyin içine genişliyor?
Bu sorunun yanıtını vermek sahiden güç, zira bizim bilgi birikimimizin cevaplamakta zorlandığı bir sorudan bahsediyoruz. Fakat şüphesiz bilimin buna vereceği bir karşılık var. Bu yanıtı en kısa biçimde verecek olursak kainatın aslında hiç bir şeyin içine genişlemediği kararına varıyoruz.
Evrenin ortasında yer alan galaksiler, aslında son derece durağandır. Fakat vakit geçtikçe galaksilerin içindeki aralar artar. Bu noktada hareket eden şey aslında galaksiler değildir. Evren esneyerek var olan boşluğun daha fazla açılmasına yol açar. Bu da bizim 3 boyutlu bakış açımızda galaksilerin birbirinden uzaklaştığını gösterir. Tahminen de kainatın dışı sahiden var, lakin bunu gözlemlemek için 3. boyutun dışına çıkmamız gerekiyor.
Evreni, daima şişen bir balon üzere hayal edin.
Eğer cihanı bir balon üzere hayal edersek, içerisindeki tüm yıldız ve galaksi kümelerinin bu şişen balonun üstündeki noktalar olduğunu görürüz. Balon şiştikçe bu noktalar da birbirinden uzaklaşırlar. Burada aslında insanları yanılgıya düşüren şey, objelerin uzaklaşması için “genişleme” kavramının kullanılmasında yatıyor. Aslında cihan tam olarak genişlemiyor. Bunun yerine tıpkı bir balon üzere esneme hareketi yapıyor.
Bu tanıma göre kozmosun bir şeyin içerisine genişlemesine gerek yok. Cihan bir bütün halinde esnemeye devam ediyor. Lakin bu yanıtın da öteki sorular doğurup tam bir yanıt vermediğini biliyoruz.
Evrenin ortasındaki gözler olarak kainatın dışını bakılırsamiyoruz.
Evrenin genel boyutunu başlangıçta sonsuz büyüklükte kabul edersek esnese dahi sonsuz bir büyüklükte olduğunu söyleyebiliriz, fakat cihanın sonlu bir boyutu var ise işler değişebilir.
Eğer gözlemlenebilir kainatın sonlu bir boyutu var ise “evrenin haricinde” bir şeyler olduğunu düşünmek hakikat bir yaklaşım olabilir. Lakin ne yazık ki bu noktada karşılıklarımız tükeniyor. İçerisinde bulunduğumuz evrenin haricindeki hiç bir şeyi gözlemlememiz mümkün değil. Zira bizim kullandığımız yasalar, bizim cihanımız için geçerli. Onun haricinde bir şeyler var ise bunu kendi bilimimizle cevaplandıramıyoruz.
Uzay, yalnızca bir boşluktan ibaret değil.
Bükülme, esneme üzere hareketler yapan uzayı epeyce daha karmaşık bir yer olarak görmemiz gerekiyor. Büyük Patlama’nın hangi noktada başladığıyla alakalı yazdığımız içerikte de bahsetmiş olduğumiz üzere aslında her şey tek bir noktada başladı. O birinci noktada olan büyüklük de kainatın tamamıydı, şu anda milyarlarca ışık yılı aralığa ulaşan büyüklük de tıpkı biçimde cihanın tamamı. Şu anki bilimimiz bize cihanın kesinlikle bir şeyin içine genişlemek zorunda olmadığını gösteriyor, fakat gelecekte tahminen de cihanın dışını gözlemleme imkanı bulabiliriz.
Kaynaklar: Discovery, The Guardian, Ask an Astronomer
normal olarak bu soru bizi şu soruya yönlendiriyor: Bunca gezegenin, yıldızın, galaksinin olduğu evren, neyin içine genişliyor? Sonuçta bizim gördüğümüz ya da bildiğimiz her şey, bir öteki şeyin içine genişlemeli değil mi? İşte husus cihan olduğunda sorunun karşılığını vermek o kadar da kolay değil.
Evren neyin içine genişliyor?
Bu sorunun yanıtını vermek sahiden güç, zira bizim bilgi birikimimizin cevaplamakta zorlandığı bir sorudan bahsediyoruz. Fakat şüphesiz bilimin buna vereceği bir karşılık var. Bu yanıtı en kısa biçimde verecek olursak kainatın aslında hiç bir şeyin içine genişlemediği kararına varıyoruz.
Evrenin ortasında yer alan galaksiler, aslında son derece durağandır. Fakat vakit geçtikçe galaksilerin içindeki aralar artar. Bu noktada hareket eden şey aslında galaksiler değildir. Evren esneyerek var olan boşluğun daha fazla açılmasına yol açar. Bu da bizim 3 boyutlu bakış açımızda galaksilerin birbirinden uzaklaştığını gösterir. Tahminen de kainatın dışı sahiden var, lakin bunu gözlemlemek için 3. boyutun dışına çıkmamız gerekiyor.
Evreni, daima şişen bir balon üzere hayal edin.
Eğer cihanı bir balon üzere hayal edersek, içerisindeki tüm yıldız ve galaksi kümelerinin bu şişen balonun üstündeki noktalar olduğunu görürüz. Balon şiştikçe bu noktalar da birbirinden uzaklaşırlar. Burada aslında insanları yanılgıya düşüren şey, objelerin uzaklaşması için “genişleme” kavramının kullanılmasında yatıyor. Aslında cihan tam olarak genişlemiyor. Bunun yerine tıpkı bir balon üzere esneme hareketi yapıyor.
Bu tanıma göre kozmosun bir şeyin içerisine genişlemesine gerek yok. Cihan bir bütün halinde esnemeye devam ediyor. Lakin bu yanıtın da öteki sorular doğurup tam bir yanıt vermediğini biliyoruz.
Evrenin ortasındaki gözler olarak kainatın dışını bakılırsamiyoruz.
Evrenin genel boyutunu başlangıçta sonsuz büyüklükte kabul edersek esnese dahi sonsuz bir büyüklükte olduğunu söyleyebiliriz, fakat cihanın sonlu bir boyutu var ise işler değişebilir.
Eğer gözlemlenebilir kainatın sonlu bir boyutu var ise “evrenin haricinde” bir şeyler olduğunu düşünmek hakikat bir yaklaşım olabilir. Lakin ne yazık ki bu noktada karşılıklarımız tükeniyor. İçerisinde bulunduğumuz evrenin haricindeki hiç bir şeyi gözlemlememiz mümkün değil. Zira bizim kullandığımız yasalar, bizim cihanımız için geçerli. Onun haricinde bir şeyler var ise bunu kendi bilimimizle cevaplandıramıyoruz.
Uzay, yalnızca bir boşluktan ibaret değil.
Bükülme, esneme üzere hareketler yapan uzayı epeyce daha karmaşık bir yer olarak görmemiz gerekiyor. Büyük Patlama’nın hangi noktada başladığıyla alakalı yazdığımız içerikte de bahsetmiş olduğumiz üzere aslında her şey tek bir noktada başladı. O birinci noktada olan büyüklük de kainatın tamamıydı, şu anda milyarlarca ışık yılı aralığa ulaşan büyüklük de tıpkı biçimde cihanın tamamı. Şu anki bilimimiz bize cihanın kesinlikle bir şeyin içine genişlemek zorunda olmadığını gösteriyor, fakat gelecekte tahminen de cihanın dışını gözlemleme imkanı bulabiliriz.
Kaynaklar: Discovery, The Guardian, Ask an Astronomer